Adam Zagajewski - Kalendarium

 

1945

Adam Zagajewski urodził się 21 czerwca we Lwowie – jako syn Tadeusza Zagajewskiego (inżyniera elektryka, absolwenta Politechniki Lwowskiej) i Ludwiki z Turskich (absolwentki prawa Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie)

październik: wyjazd ze Lwów w ramach akcji przesiedleńczej pracowników naukowych Politechniki i ich rodzin (Zagajewscy – z trzyletnią córką Ewą i czteromiesięcznym Adamem – po trwającej tydzień podróży osiadają w Gliwicach)

 

1954

ojciec Adama Zagajewskiego zostaje profesorem Politechniki Gliwickiej i obejmuje utworzoną właśnie Katedrę Elektroniki Przemysłowej

 

1959

początek nauki w V liceum im. Andrzeja Struga w Gliwicach (absolwentem tej samej szkoły będzie współuczestnik pokoleniowych wystąpień literackich Zagajewskiego – Julian Kornhauser, urodzony w roku 1946 w Gliwicach)

 

1963

Zbigniew Herbert odwiedza V liceum w Gliwicach – Zagajewski uczestniczy w spotkaniu autorskim poety

matura i rozpoczęcie studiów na Uniwersytecie Jagiellońskim

 

1965

Tadeusz Zagajewski zostaje profesorem zwyczajnym

 

1967

debiut – publikacja wiersza Muzyka na łamach „Życia Literackiego”

 

1968

ojciec poety zostaje pozbawiony katedry za wzięcie w obronę protestujących studentów Politechniki

powstaje grupa poetycka „Teraz”, którą współtworzy Zagajewski – między innymi z Julianem Kornhauserem, Jerzym Kronholdem i Stanisławem Stabrą (grupa działała do roku 1975)

magisterium z psychologii – na Uniwersytecie Jagiellońskim

Zagajewski pracuje w Instytucie Nauk Społecznych Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie (do roku 1975)

 

1970

magisterium z filozofii – na Uniwersytecie Jagiellońskim

poeta jest przewodniczącym Koła Młodych Oddziału Krakowskiego Związku Literatów Polskich (funkcję pełni do roku 1971)

 

1972

ukazuje się debiutancki tom wierszy Komunikat – wydany w Krakowie przez Wydawnictwo Literackie

ślub z Danutą Brudnik (małżeństwo zakończone rozwodem w roku 1982)

 

1973

poeta zostaje członkiem Związku Literatów Polskich (do ZLP należy do momentu rozwiązania związku przez władze PRL w roku 1983)

 

1974

Zagajewski i Kornhauser publikują Świat nie przedstawiony – książkę programową pokolenia Nowej Fali

 

1975

poeta jest członkiem redakcji czasopisma „Student” (do roku 1976)

ukazują się drugi tom wierszy – Sklepy mięsne (w Wydawnictwie Literackim) oraz powieść Ciepło, zimno (w Państwowym Instytucie Wydawniczym)

Nagroda Fundacji im. Kościelskich

Zagajewski jest jednym z sygnatariuszy „Listu 59” – wyrażającego protest przeciw zmianom w konstytucji PRL oraz biorącego w obronę podstawowe wolności obywatelskie

 

1976

poeta współtworzy niezależne czasopismo „Zapis”, w którym publikuje do roku 1980

 

1978

ukazuje się zbiór szkiców literackich Zagajewskiego – Drugi oddech (nakładem Wydawnictwa „Znak”)

w Poznaniu – w drugim obiegu – wychodzi drukiem tom wierszy List (wydanie rozszerzone – ze wstępem Tadeusza Nyczka – ukaże się w Krakowie w roku 1979)

 

1979

poeta zostaje członkiem Polskiego PEN Clubu

pobyt na stypendium literackim Deutscher Akademischer Austausch – Dienst (DAAD) w Berlinie Zachodnim (do roku 1981)

 

1982

wyjazd do Paryża

Instytut Literacki w Paryżu wydaje tom List. Oda do wielości

 

1983

poeta wchodzi w skład redakcji „Zeszytów Literackich”

Wydawnictwo „Znak” publikuje powieść Cienka kreska

wychodzi drukiem – poza cenzurą – powieść Słuch absolutny (wydana następnie w Zurychu – w przekładzie Christy Vogel – pod tytułem Das absolute Gehör)

 

1985

w Londynie – nakładem Wydawnictwa „Aneks” – ukazuje się tom Jechać do Lwowa i inne wiersze (z ilustracjami Józefa Czapskiego – pochodzącymi z jego dzienników)

w Stanach Zjednoczonych ukazuje się pierwszy zbiór utworów poetyckich Zagajewskiego – zatytułowany Temor (w przekładzie Renaty Gorczyńskiej, ze wstępem Czesława Miłosza)

nagroda czasopisma „Zapis”

nagroda literacka im. Kurta Tucholsky’ego – przyznana przez Szwedzki PEN Club

 

1986

„Zeszyty Literackie” wydają zbiór esejów Zagajewskiego zatytułowany Solidarność i samotność

 

1987

Prix de la Liberté – przyznana przez francuski PEN Club

 

1988

poeta rozpoczyna prowadzenie corocznych cykli zajęć w ramach programu Creative Writing na uniwersytecie w Houston w Teksasie (zajęcia te prowadzi do roku 2006)

Tadeusz Zagajewski odchodzi na emeryturę

 

1989

nagroda Fundacji Alfreda Jurzykowskiego w Nowym Jorku (za rok 1988)

we Francji ukazuje się pierwszy zbiór poezji Zagajewskiego zatytułowany Palissade, Marronniers, Liseron, Dieu – w przekładzie Mai Wodeckiej, przy współpracy Claude’a Duranda (przekład został uhonorowany – w roku 1990 – nagrodą im. Jeana Malrieu)

 

1990

Paryż: ślub z Mają Wodecką, aktorką, tłumaczką, psychoanalityczką, absolwentką psychologii Uniwersytetu Jagiellońskiego

 

1991

17 marca: w Gliwicach umiera matka poety – Ludwika z Turskich (urodzona 4 kwietnia 1910)

ukazuje się tom Płótno (nakładem „Zeszytów Literackich”)

tom esejów Dwa miasta opublikowanych zostaje równolegle w Paryżu (w Bibliotece „Zeszytów Literackich”) oraz w Krakowie (przez Oficyną Literacką)

1992

poeta otrzymuje stypendium literackie John Simon Guggenheim Foundation

 

1994

w Wydawnictwie a5 – w Poznaniu – wychodzi drukiem tom poetycki Ziemia ognista

nagroda literacka im. Zygmunta Hertza – przyznana przez paryską „Kulturę” (za rok 1993)

 

1996

Międzynarodowa Nagroda Vilenica

 

1998

w Krakowie ukazuje się książka eseistyczna W cudzym pięknie (nakładem Wydawnictwa a5)

 

1999

wychodzi drukiem tom wierszy Pragnienie (w Wydawnictwie a5)

 

2000

nagroda imienia Lenaua dla Adama Zagajewskiego i Karla Dedeciusa – za zbiór wierszy Mystik für Anfänger w przekładzie Dedeciusa (książka ukazała się w roku 1997)

 

2001

nagroda im. Tomasa Tranströmera

 

2002

powrót do Polski – poeta mieszka w Krakowie (z przerwami – między innymi – na wykłady w Stanach Zjednoczonych)

w Wydawnictwie a5 ukazuje się zbiór esejów Obrona żarliwości

Nagroda im. Horsta Bienka.

Nagroda Literacka Fundacji im. Konrada Adenauera – za całokształt twórczości

w Nowym Jorku wydany zostaje wybór wierszy Zagajewskiego zatytułowany Without End. New and Selected Poems (w przekładach Clare Cavanagh, Renaty Gorczyńskiej, Bejamina Ivry i C. K. Williamsa)

ukazują się pierwsze książki o twórczości Zagajewskiego – Bez utopii Jarosława Klejnockiego i Kos Tadeusza Nyczka

 

2003

Wydawnictwo „Znak” publikuje tom Powrót

 

2004

Nagroda Neustadt

 

2005

ukazuje się tom wierszy Anteny (nakładem Wydawnictwa a5)

 

2007

poeta rozpoczyna prowadzenie dorocznych cykli zajęć na University of Chicago (w Committee on Social Thought)

Fundacja „Zeszytów Literackich” wydaje zbiór esejów Poeta rozmawia z filozofem

 

2008

nagroda im. Czesława Miłosza – przyznawana przez Ambasadę Stanów Zjednoczonych w Polsce

 

2009

ukazuje się tom poetycki Niewidzialna ręka (w Wydawnictwie „Znak”)

 

2010

28 września: umiera ojciec poety – Tadeusza Zagajewski (urodzony 16 grudnia 1912 we Lwowie)

Europejska Nagroda Poetycka – przyznana w Treviso

 

2011

w Wydawnictwie a5 ukazuje się książka eseistyczna Lekka przesada


2012

poeta zostaje uhonorowany Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski

doktorat honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego – przyznany na wniosek Wydziału Polonistyki UJ

Anders Bodegård otrzymuje nagrodę szwedzkiej Królewskiej Akademii Nauk za przekład tomu Antennen i regn – wydanego w Szwecji w roku 2011

 

2014

ukazuje się tom poetycki Asymetria (w Wydawnictwie a5)

chińska nagroda poetycka Zhongkun

 

2015

Nagroda im. Jana Parandowskiego – przyznawana przez Polski PEN Club

Nagroda im. Heinricha Manna – przyznana przez Akademię Sztuk w Berlinie

 

2016

Nagroda im. Jeana Amery’ego – za eseistykę

Nagroda im. Leopolda Lucasa przyznana przez Uniwersytet w Tybindze

kanadyjska The Griffin Trust for Excellence in Poetry Lifetime Recognition Award – za całokształt twórczości

Pieczęć Uniwersytetu w Urbino

Wielka Nagroda Poetycka im. Janusa Pannoniusa przyznana przez węgierski PEN-Club

poeta zostaje kawalerem Legii Honorowej – najwyższego odznaczenia przyznawanego we Francji

w Wydawnictwie a5 ukazuje się Lotnisko w Amsterdamie – polsko-angielski wybór wierszy Zagajewskiego w przekładach Clare Cavanagh

 

2017

8 czerwca: poecie przyznana zostaje Nagroda Księżniczki Asturii (w dziedzinie literatury)

20 października: uroczystość wręczenia nagród Księżniczki Asturii w Teatro Campoamor w Oviedo – z udziałem hiszpańskiej pary królewskiej

ukazuje się zbiór esejów Poezja dla początkujących (wydany przez Fundację Zeszytów Literackich)

 

2018

tom Asymetria w tłumaczeniu Clare Cavanagh znalazł się – obok czterech innych książek – w finale National Book Critics Circle Awards (w dziedzinie poezji)

26 maja: w Muzeum Narodowym w Krakowie – podczas festiwalu Copernicus – poeta wygłasza wykład zatytułowany O życiu w wolności

sierpień: podczas międzynarodowego festiwalu poetyckiego w Strudze (Macedonia) poeta odbiera nagrodę „Złoty Wieniec” przyznawaną za wybitne osiągnięcia poetyckie

13 grudnia: wychodzi drukiem ostatni numer „Zeszytów Literackich” – kwartalnika, którego Adam Zagajewski był współzałożycielem i z którym związany był nieprzerwanie przez 36 lat

 

2019

w Wydawnictwie „Znak” ukazuje się zbiór esejów Substancja nieuporządkowana

Wydawnictwo a5 publikuje tom poetycki Prawdziwe życie

27 września: Adam Zagajewski odsłania poświęconą mu tablicę pamiątkową w Alei Pisarzy w Oświęcimiu – na tablicy widnieje wybrana przez poetę fraza: „Spróbuj opiewać okaleczony świat”

grudzień: Prawdziwe życie i Substancja nieuporządkowana zostają wyróżnione nagrodą Krakowskiej Książki Miesiąca

 

2020

luty: odznaczenie „Adwokatura Zasłużonym” – przyznane przez Naczelną Radę Adwokacką

21 lutego: poeta odwiedza Kopenhagę w związku z realizacją projektu muzycznego Zagajewski in music

maj: Substancja nieuporządkowana zostaje nominowana do nagrody „Nike”

czerwiec: w 75. rocznicę urodzin Adama Zagajewskiego wydawnictwo „Universitas” publikuje wybór wierszy poety zatytułowany „Śpiewa to, co milczy…”. Tam gdzie oddech (w opracowaniu i ze wstępem Anny Czabanowskiej-Wróbel)

sierpień: poeta rezygnuje z członkostwa w Stowarzyszeniu Pisarzy Polskich w związku z nawiązaniem przez SPP współpracy z państwowym Instytutem Literatury (utworzonym w roku 2019); z tego samego powodu z SPP występują m.in. Hanna Krall, Jerzy Kronhold, Ryszard Krynicki, Ewa Lipska, Adam Pomorski i Olga Tokarczuk

 

2021

21 marca: Adam Zagajewski umiera w Krakowie

10 października: prochy poety zostały złożone w krypcie kościoła pod wezwaniem św. Piotra i Pawła w Krakowie (na sarkofagu – który zaprojektował Krzysztof M. Bednarski – widnieje wiersz Spróbuj opiewać okaleczony świat)


Anna Czabanowska-Wróbel